Thứ Hai, 18 tháng 11, 2013

danh nhân văn hóa thế giới : nguyễn trãi trước - bây giờ là nguyễn du 2013 ... / đinh bạch dân giới thiệu ...

( chinhphu.vn ) - '... nguyễn du được UNESCO  '
vinh danh' danh nhân văn hóa thế giới...  '


                                                    danh nhân văn hóa thế giới :
                                nguyễn trãi trước
                               &  bây giờ   nguyễn du, 2013 ...
                                                      ĐINH BẠCH DÂN giới thiệu .

      ( chinhphu.vn )  ...   đại thi hào Nguyễn Du vừa chính thức được UNESCO vinh danh Danh nhân văn hóa thế giới.
      tại kỳ họp đại hội đồng lần thứ 37 tại Paris ( Pháp) , tổ chức Khoa học, Giáo dục & Văn hóa LHQ  ( UNESCO )  đặc biệt đánh gíá cao về thi hào Nguyễn Du., vì tầm ảnh hưởng của ông trong lịch sử văn hóa Việtnam và cả khu vực ...
     một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất Nguyễn Du, tác giả Truyện Kiều đã được dịch ra hơn 20 thứ tiếng, đặc biệt phổ biến tại Pháp và Mỹ ...
     như vậy cho đến nay, Việtnam đã có 2 Danh nhân văn hoa thế giới là: Nguyễn Trãi &Nguyễn Du ...
  
      NHẬT NAM  ( báo chinhphu .vn )

                                                                        ***

      Về Nguyễn Trãi , rất nhiều vị đã phiên dịch -    dưới tay tôi,  còn một  Tập thơ Ức Trai - 
Lê cao Phan ( 1923 -      ) , dịch già  Ức Trai thi tập / Series of poems by Ức Trai - Receuil de poèmes de Ức Trai  ( việt + anh + pháp  -  Nxb  Văn học, Hànội 2000, kích cỡ sách 14.5 x 20 cm, dày 432 trang, dịch giả bỏ tiền in )
         dịp tiện nào đó ,  tôi sẽ đề cập.

       Vậy ở bài này ,  chỉ nói về Nguyễn Du , một tân danh nhân văn hóa thế giới của năm 2013 - rất nhiều bản dịch Kiều qua nhiều thứ tiếng . Bản mà tôi giới thiệu ở đây : 

      ' Nguyễn Du : An ancient master : Kim vân Kiều  & Calling the Wandering  Souls  -
         trong  ' We promise one another - poems from an  Asian war '.
          - selected, introduced, published by Don Luce, John C. Schafer & Jacquelyn Chagnon  .
                   ( Washington D.C, 1971 )- 

       và một bài thơ Ý Nhi:

      Nguyễn Du, 1813 
       trong tập thơ Ý NHI / THƠ 
       (Hội Nhà văn xuất bản ,  Hànội 2000) .

     xin giới thiệu cùng đọc giả .

     đinh bạch dân 
      SAIGON NOV. 18, 2013


    -------------------------------------



                                                1.  nguyễn du , 1813.
                                            thơ    Ý NHI

                Năm 1813, Nguyễn Du trở lại Thăng Long, chuẩn bị cho chuyến đi sứ sang Trung quốc,
 dưới triều  Nguyễn.  bấy giờ Nguyễn Du đã ngoài 40 tuổi, đã  chứng kiến sự thay đổi của 3 triều đại:
  phong kiến, sự đổ vỡ, tàn lụi của chính gia đình ông, một gia đình quan lại, gắn bó với các triều đại ấy .

                      Sự hưng phế, mất còn của các triều đại, cảnh bể dâu của đời người, là nỗi buồn lo, day dứt
 khôn nguôi trong thơ Nguyễn Du hôm nay 

                     Chúng tôi thứ sắp xếp lại các ý tứ, câu chữ trong thơ ông, gắng hình dung ra khuôn mặt
 tinh thần của nhà thơ -  nhân chứng của thời đại mình.
                      Ý NHI


                  1.

                  Không giã biệt
                  không gặp gỡ 
                  ta bước trên lối cũ như khách lạ.

                  Khí lạnh ban đêm dồn hết vào một người 
                  chiếc khăn thâm nhỏ hẹp sổ tung
                  tóc bạc  bơ phờ trước gió 
                  suốt đời chỉ một mối u hoài.

                  Tháng năm trôi qua như giấc mộng 
                  mà nào như giấc mộng chàng Lai 
                  ta lênh đênh góc bể, chân trời
                  ta là người bệnh không có thuốc
                  kẻ đó không có cơm  
                  dùng sách làm gối tựa khi đau yếu
                  uống rượu cho bớt vẻ xanh xao 
                  Một mình khêu ngọn đèn trong đêm đã bắt đầu dài.

            2.

                  Không ai trói buộc 
                  không ai gông cùm
                  không ai đánh đập
                  không ai chửi mắng 
                  sao ta sống như trong lồng cũi.

                  Sao ta không thể rượu say như người ta vẫn uống 
                  không đi săn như người ta vẫn đi săn 
                  không thể yên lòng ngồi nghe các ca nữ đàn hát
                                                                               trước đèn nến 
                  không thể vui ngắm cúc đầu thu 
                  không thể hái bông sen bên hồ mà lòng không vướng bận.

                 Ta sinh ra nào có tướng công hầu 
                  mà lận đận mãi chốn bụi trần không sao gỡ được
                  ta chờ đợi điều chi 
                  mong mỏi điểu chi.

            3.

                  Nào còn đâu những lâu đài đồ sộ nghìn xưa
                  những thành quách muôn đời bền vững
                  ta bước giữa những con đường mới 
                  những đền đài mới
                  lòng kính sợ như đứa trẻ đi trong mưa lạc lối.

                 Những bạn bè cũ đã cáo quan 
                 ăn măng trúc măng mai ngồi câu bên sống vắng
                 làm thơ thưởng hoa
                 làm thơ vịnh nguyệt
                 coi cuộc đời như phù vân.

                 Các bạn gái ngày xưa nay  tay dắt tay bồng
                 vẻ đẹp chóng tàn phai
                 không ai còn mặc áo màu thiên thanh
                 không ai còn cài hoa trên tóc 
                 không ai còn hát bài hát cũ.

                 Đường dài, trời đã về chiều, tìm đâu ra bạn mới
                 ta chờ đợi điều chi
                 mong mỏi điều chi.

                4

                Chợt nhớ người hát khúc Ly tao bên sông
                bờ cỏ đầy hoa lan, hoa chỉ
                nhưng nghìn thuở ai thương người tỉnh một mình
                bao nhiêu năm sau ta còn gặp bọn Thượng quan
                                                                              Ngận Thượng 
                nước mỗi dòng thăm thằm sông Mịch La
                bao nhiêu năm sau tưởng còn thấy ngọn cờ
                buổi Hàn Tín cầm binh lên phương Bắc
                nhưng mấy ai lúc hiển vinh còn nhớ đến kẻ cứu giúp mình 
                nỗi oan cừu dễ chi tan được.

                Mấy ai hát như nàng Ngu Cơ lúc kề bên cái chết
                ai gảy đàn lúc lâm hình như Thúc Dạ 
                ai biết vui như Vinh Khải Kỳ đi mót lúa 
                ai uống rượu tựa Lưu Linh.

                Hàng nghìn năm còn lại mấy tuổi tên
                trên mặt đất đầy việc dữ 
                ta chờ đợi điều chi
                mong mỏi điều chi.

          5.

              Cả kinh thành đêm nay chì một mình ta
              không bạn hữu, không trăng, không rượu đắng
              ta còn đợi chi còn mong mỏi điều chi 
              mắt mở trừng trừng luống tưởng bao chuyện trước.

              Ta như người gảy đàn sau tháng ngày tan hợp * 
              mặt đã võ vàng 
              áo quần rách nát
              không lìa khúc đàn xưa.
              12. 1983

             ---
             * chỉ có Cầm, người ca nữ trong bài Long thành cầm  giả ca 
                           ( CHÚ THÍCH:  Ý NHI)

                    ( Sđd : trang  103- 107 -   In 1000 cuốn, khổ 14,5x 20.5 cm,  
                    Hội Nhà văn Hànội xuất bản, năm 2000,   dày 258 tr.- bìa : Lê ký Thương.)

                                                              vài hàng tiểu sử:

                                                                       Ý NHI


                                                       tên khai sinh :               Hoàng thị Ý Nhi
                                                       sinh năm       :                1944
                                                       tốt nghiệp     :               đại học, ngành ngữ văn, năm 1968.

                                                       tác phẩm                                                          
                                                                                                  
                                                      - Trái tim - Nỗi nhớ ( in chung với  Lâm thị Mỹ Dạ)
                                                      - Cây trong fố - Chờ trăng ( in chung với Xuân Quỳnh)
                                                      - Đến với dòng sông - Người đàn bà ngồi đan - 
                                                      - Ngày thường - Mưa tuyết - Vườn - Thơ tuyển- 
                                                      -  Những gương mặt - những câu thơ ...

                                                                    ( bản viết tay của tác giả).



                   
                                           2.       nguyen du : an ancien master
                                                                            

     DON LUCE &... :

    'No single person has had more influence on Vietnamese culture than the 18th and 19th century poet, Nguyễn Du.    His poetry has inspired much of today's  art and thought.    His masterpiece   Kim vân Kiều  is the most loved of all Vietnamese poems.    Girls have often used 
it to tell their future.  The epic poem is opened and the lines which first meet their their eyes are believed to reveal theri fate.

    In  Kim vân Kiều the dstiny of man is proclaimed :     we have no hold on the future, but are born to suffer for the family.  It tells of the beautiful Thúy Kiều who loves Kim Trọng, but becomes a concubine of the ruthless merchant Mã- Giám- Sinh * in return,  for money she needs to save her father,  from the clutches of an unscrupulous tax collector.   Accepting her fate, Kiều said:

----
* tên nhân vật đều được dịch giả bỏ dấu tiếng việt, trừ Mã Giám Sinh.  ( BT )

    ' It is better that I should sacrifice myself alone.    It matters little if a flower falls if the tree can keep itself green '

    To the young people of Vietnam,  the meaning is clear :    they must accept whatever hardships come, so that the honor of the family and the country is preserved.   Many Vietnamese girls who today become prostitutes of American GI' s  see themselves as modern- day Thúy Kiều's and sell their bodies,  but not their souls to help their families.

    Following the wish of Thúy Kiều, Kim Trọng marries her sister, Thúy Vân , but never forgets his first love.   In this scene,  Kim Trọng has  finally found Thúy Kiều after searching for many years.  At the banquet celebrating Thúy Kiều's return , her sister proposes that Kim Trọng and Thúy Kiều should  now  mary as they planned before fate intervened fifteen years before.

      In this scene Thúy Kiều is in a similar state as the country of Vietnam today.  Her body has been battered by many storms,  been fought over and sold to strangers,   but through it all
  'filial piety'   and love of family have persisted and thus her soul has remained pure

     Vietnamese are fond of images of beauty and moral  pirity in the midst of corrupt and ugly surroundings.   Beautiful vignettes from Nguyễn Du' s story of Thúy Kiều are often recalled by Vietnamese to help them endure the corruption and the destruction which war has brought to their country, and to assure them that it is still possible to lead pure and beautiful lives,  even in the midst of all ugliness that war brings.

     Trần văn Dĩnh , a Vietnamese scholar now in exile in this country, has written that :
     '... above all, ' Kim vân Kiều ' is the  embodiment of the Vietnam psyche.   Had
 President Johnson, Mr. Rush, Mr. Rostow ... all of the U.S. civilian and military personnel in Vietnam read  Kim vân Kiều',   they would have avoided many serious and even fatal 
mistakes ..'

      don luce &...

----
* ' Why Every American Shoud Read' Kim vân Kiều'  -  ( the Washingtonian, Sept., 1968
       (DON LUCE'  S NOTE ) 

                                            1.    kim vân kiều
                                 by nguyễn du
                                TRANSLATED BY  LÊ HIẾU *


                  ' Now the miror
                    which was broken is complete again
                    for the Heaven  which orders all  has so disposed;
                    never dying love  with the lovers themselves both 
                    still alive to enjoy it;    the same silver moon shines
                    today as when they were betrothed;  though the bride
                    is no longer a girl,   she is still lovely, desirable; no is
                    time for her to be married in all state.  ' Scarcely had
                    she finished speaking, when Kiều swept her argument
                    aside,  saying ' How now can speak of this affair of so
                    long ago ? Surely I have pledged myself, but my body
                    since has been battered by many storms, and I in shame
                    cannot speak of it all;  now permit the tide to ebb back
                    to the open sea.'   Then Kim broke in saying, ' strange
                    words these, and strange wish; still despite all, there
                    remains our solemn bethrothal; your word given with
                    the deep earth and high heaven as witness, what does
                    it matter to us if even the stars have moved from their
                    accustomed places for have we not promised each other
                    in life and in death to be true to one another ?  This oath
                    shall we hold to; our marriage is no betrayal, our destiny
                    we shall face together,' to which Kiều replied, ' But now 
                    I see how happily you and Vân have lived together both 
                    giving so much in love to each other    I feel that the best
                    married love needs the fragrance of the flower to gather
                    around its pollen; that the moon holds its proper shape : 
                    virginity is worth much treasure;  I do not wish to blush
                     in any bridal chamber where the rites re carried out by
                     my beloved Kim, for since I have fallen on evil days, so
                     have many bees and butterflies polluted my body :
                     too much filth has loged with me; there have been
                     lashing tempests, driving rains; any moon in such would
                     have lost its fullness, and flower its loveliness, so what
                     is left for me ?  Surely  now in this moratl life little remains
                     for me to hope for, full of shame hen I look back wondering 
                     how may I, mud of the ditch, dare ever to become your wife,
                     knowing of your great love yet unable to look at the clear
                     flame of that lamp that would light out bridal chamber : 
                     now have  I decided on absolute celibacy for though my
                     religious vows are not yet completed, yet do I feel this the 
                     only way for me; if still you continue remembering our past
                     love, let us make it a base for friendship to speak of marrying
                     after all that passed seems sad, even ridiculous!'   Kim
                     answered, ' As ever you realsoned well : yet must you realize
                     that every argument  has two sides, for any woman there are
                     many ways to carry through the duties of mrried life; how 
                     absurd of you to say in the face of your filial piety so grandly
                     expressed, that your body could ever be defiled !   Today,
                     as our destiny has brought us here together let us enjoy the
                     flowers as the mist lifts form the garden path, and the sky 
                     clears off again ! See!   The flower that had faded is fresh
                     and  lovely once more !   You know, a waning moon is always
                     much brighter than the full one that has passed !  Why do
                     you still doubt me  ? As  careless of me as if I was just some
                     mere passer-by . **

                            TRANS. BY   LÊ HIẾU
                                       ( Hanoi , 1965  ) 

   ----
     * ... hầu hết những bản dịch trong We promise one another- poems from an Asian war   - không đề tên dịch giả? 

           bởi thế, tôi chỉ  ghi chú ' Don Luce & ... selected, introduced, published... - trừ  thơ Nguyễn Du (  this poem and the next ' Calling the Wandering  Souls '  đề  tên dịch giả Lê Hiếu và trích từ   Vietnamese Studies no 4, Hanoi 1965).                 
         đây là một  hành động ' đánh cắp tên người dịch'  rất piracy của Don Luce & ... 
   
            Bài  What a Sight ! 550,000 GI ' IN VIETNAM  / Thế Phong (  tr. 33-  39 )
trong We promise  one another ( -Washington, 1971 ) không ghi tên dịch giả Đàm xuân  Cận, 
 dầu  chỉ là  trích đoạn đi nữa  .

      và, 
     Don Luce & .. chỉ ghi chú,
      ' Many of his poems ( Thephong's poems )  contain  lurid details of the actions of Americans in Vietnam .  Included here are excerpts from a longer poem '( p. 33 ). 

     chính xác hơn,
    bài What a Sight, 550,000 GI'S in Vietnam đã  đăng trọn ( không lược )  trên tạp chí TENGGARA  1969-  p- 86-92
      ( University  of  Malaya / Kuala Lumpur / Malaysia )
  
     và, đã in trong tập thơ 
   Asian Morning, Wester music / The Phong, translated by Đàm xuân Cận, with the Introduction by Pr. Llyod Fernando -  Dai Nam Van hien Books, Saigon  .

   ( Đinh bạch Dân's note ) 

**   chỉ một dịch giả duy nhất, Lê Hiếu, dịch Kim vân KiêuCalling the Wandering Souls / Nguyễn Du -  được Don Luce  &... ghi chú ,
       ... both this poem and the next one,  ' Calling the Wandering Souls' , were taken from Nguyễn Du and Kiều, (Vietnamese Studies No. 4, Hanoi, 1965.) 
          Translated by Lê Hiếu .

  ( Don Luce's note) 


                                                    CALLING THE WANDERING SOULS
                                                                  by Nguyễn Du 
                                                                                       trans. by Lê Hiếu  
                                                 
             DON LUCE & ... :
   
           ' American military and political leaders could also have profited from reading Nguyễn Du's Calling the Wandering Souls,'.  It would have helped them to realize the intense alienation that refugee programs cause.  No people like to be moved from their homes means also to leave the graves od one's ancestors.  Vietnamese believe that it is important to be close to the graves of their ancestors, so they can tend to them and offer prayres that their dead relatives may rest in peace.    People who die before they have a family and have no one to look after them in death and have no fixed grave are objects of great pity.  These are the unfortunate ' wandering souls' that Nguyễn Du calls to in his poem.  In Vietnam where so many people die young with no families of their own,  where one third of the population has been moved at least once, and where so many families have been split up , there are many wandering souls, and the Vietnamese worry about them nd pray for them as Nguyễn Du did so many years ago.'

   don luce  & ...

                                            2 calls the wandring souls
                                                           by Nguyễn Du 
                                                          trans. by Lê Hiếu

                                  In this seventh month the rain is endless, 
                                  The cold penetrates into the dry bones , 
                                  The autumn evening is mournful and sad,  
                                  The reeds are livid, the leaves of 
                                                                              plane-trees withered , 
                                  In the twilight the birch trees  are drooping,
                                  The pear trees shrouted in mist . 
                                  Whoever can remain unmoved ?  
                                  If the world of the living is so sad, 
                                  Much sadder must be the world of the dead.

                                  In  the utter darkness of the internal night, 
                                 Appear, lost souls ,  like will-o' - wips, reveal 
                                                                                      your presence !
                                 O poor beings, creatures of the ten categories, 
                                 Your abandoned souls are roaming 
                                                                                   in strange lands!
                                 No incense is burning for you ...

                                 There were those who pursued riches
                                 Who lost appetite and sleep,
                                 With no children or relations to inherit
                                                                                       their fortunes, 
                                  With no one to hear their last words.
                                  Riches dissipate like passing clouds.
                                  Living they had their hands full of gold,
                                  Departing from this world , they could take
                                                                       with them no single coin.
                                                                                    

                                  At their funeral, hired mourners feigned sorrow,
                                  The cheap coffins were hastily taken away
                                                                                                 in the night.
                                  Lost souls, they roam the flooded fields
                                  Without any offering of incense or water .

                                  There were those who sought academic honours
                                                                                  leadingto high places.
                                                                                                     
                                  To the cities they went, forsaking their native land.
                                  But do arts and letters always bring sucess ? 
                                  One day they lay sick in a roadside inn,
                                  Without the love and care of their families. 
                                  Dead, they were hastily buried,
                                  Far from the dear ones and the ancestral land.

                                  In an abandoned burying ground they lie,
                                  Their lonely souls wander,
                                  Without being honoured by any offerings.

                                 There were those who sailed on rivers and oceans,
                                 To remote places, blown by the East wind.
                                 A storm midway sent their ships to the bottom
                                 And they disppeared into the sharks' bellies.

                                 There were those who engaged in trade,
                                 Their shouders aching under the load 
                                                                                          of merchandise.
                                 They died of exposure, far from home,
                                 Their souls now wander along the roads .

                                 There were those who,  conscripted,
                                 Left their families for the service of the king.
                                 Taken to distant lands,
                                 They lives a life of privations and sufferings.

                                 In war - time human lives are so cheap,
                                 With sword and fire sowing death,
                                 Their roaming will-o'-the- wips,  apparitions of
                                                                                          their lost souls ,
                                 Make the scene still more mournful.

                                 There were those spoiled their lives,
                                 Selling their charms and smiles.
                                 Abandoned by all when youth was gone,
                                 They had no husbands or children to support them.

                                 In their life, nothing but humiliation and sufferings,
                                 After their death, only offerings from kind strangers,
                                 Pitiable was the fate of these woman,
                                 Such was their destiny, no one knows the reason.

                                There were those who spent their lives begging,
                                Sleeping under bridges, on the ground, 
                                Yet, like others, they were human beings,
                                They lived on charity and now lie in roadside graves .

                                There were those victims of injustice,
                                Year after year they languished in jail.
                                Dead, they were buried somewhere near 
                                                                                           the prison wall.
                                For their shroud, only a tattered rush mat.
                                Will their innocence ever be revealed ?

                                There were the babies born in an unauspicious hour
                                Who lived only a few moments.
                                There's nobody now to carry them in her arms,
                                And heart-rending are their cries .

                                There were those whose lives were cut short
                                By drowning, falling from trees or into wells,
                                Those who were washed away by strong currents,
                                Who perished in fires,
                                Who were devoured by wolves or crushed 
                                                                                                by elephants.
                                There were those who gave birth to still-born babies .
                                Who died from miscarriage, ot from severe wounds.

                                                 Struck their fate midway on the path of life,
                                                 They folloved each other to the other world,
                                                 Each with a different destiny.
                                                 Where are they now, those lost souls?
                                                 Somewhere they are hiding, maybe 
                                                                                              among the trees,
                                                 Maybe along the streams or among 
                                                                                                       the clouds,
                                                 Maybe in the grass or in the bushes,
                                                 Or they are wandering aimlessly
                                                 By the roadside inns or under bridges,
                                                 Or they seek shelter inns in temples 
                                                                                                     and pagodas,
                                                 Maybe they are haunting markets or 
                                                                                                          riverbands
                                                 Or the barren lands, the knolls or 
                                                                                             the bamboo groves.
                                                 Misery was their lot in lifetime,
                                                 In the cold their corpses are now withering.

                         Year after year exposed to wind and rain
                         On the cold ground they lie, sighing.
                         At dawn, when the cock crows they flee,
                        Only to grope their way again when night comes .

                                TRANS. BY   LÊ HIẾU
                                       (Hanoi, 1965)

      (  from:  We promise one another - poems from an Asian war .
         selected, introduced, published by Don Luce,  J.C. Schafer & Jacquelyn Chagnon,
         Washington D.C, 1971 - p. 5- 14 ). 



      vài hàng tiểu sử,  tác giả, tác phẩm :

                                                                       Nguyễn Du 
                                                             Poet

      Nguyễn Du is a celebrated Vietnamese poet, who script in ' chữ nôm'  , 
      ( the ancient script of Vietnam ). he is most known for writing the epic poem
      The Tale of Kieu.    Wiipedia   

      Born                    :      January  3, 1766,    Hanoi
      Died                    :       September    16, 1820
      Spouse                :       Đoàn thị Huệ    ( m. 1786 )
      Books                  :       The Tale of Kieu / Kim vân Kiều 
      Siblings              :        Nguyễn Khán,  Nguyễn Trụ,   Nguyễn Điền, 
                                           Nguyễn Đề,   Nguyễn Quỳnh
      Parents               :        Tran thi Tan ,  Nguyen Nghiem 

          []

                                     

                                                              






                                     

   



0 Nhận xét:

Đăng nhận xét

Đăng ký Đăng Nhận xét [Atom]

<< Trang chủ